значны ўклад у вывучэнні гісторыі беларусі ў 50 80-я гг хх ст ўнеслі

Гістарыяграфія гісторыі Беларусі як навука пачынае афармляцца ў 20-я гг. ХХ ст. паралельна з арганізацыяй першых вучэбна-навуковых і навуковых цэнтраў у Беларусі – БДУ і Інбелкульта. Адным з заснавальнікаў гістарыяграфічнай навукі лічыцца першы рэктар БДУ, акадэмік У.І.Пічэта. Уладзімір Іванавіч Пічэта (1878 – 1947 гг.) нарадзіўся ў г. Палтаве.

Гістарыяграфія гісторыі Беларусі — раздзел агульнай гістарыяграфіі, прадметам якога з'яўляецца гісторыя Беларусі. Характэрнай праблемай раздзелу з'яўляюцца суадносіны паняццяў «беларуская гістарыяграфія» і «гістарыяграфія гісторыі Беларусі», з якіх другое больш шырокае паводле свайго сэнсу. Гістарыяграфія гісторыі Беларусі вывучае арганізацыю гістарычнай навукі, даследчыцкую праблематыку (паказвае развіццё навуковага пазнання гістарычнага мінулага), тэарэтычную базу даследаванняў.

ДРУГОЙ ПАЛОВЫ 50-х. – СЯРЭДЗІНЫ 80-х гг. Райчонак А. А. г. Мiнск, БДТУ. У гістарыяграфіі ўтварэння беларускай дзяржаўнасці ХХ стагод-дзя можна вылучыць чатыры асноўныя перыяды: 1) гістарыяграфія 20-х гг.; менавіта ў гэтыя гады быў закладзены падмурак савецкай гістарыяграфіі дзяржаўнасці Беларусі. Значны ўклад у вывучэнне гісторыі палітычных партый Беларусі і гісторыі ідэалагічнай барацьбы падчас станаўлення беларускай дзяржаўнасці ў 1917- 1925 гг. унёс М. С. Сташкевіч. Работы гэтага аўтара адрозніваюцца шырокім выкарыстаннем раней малавядомых архіўных дакументаў. Характарызуючы стратэгію і тактыку палітычных партый, М.С.Сташкевіч звяртае асаблівую ўвагу на іх нацыянальныя праграмы.

Камсамол Беларусі ўнёс значны ўклад у вырашэнне агульнасаюзнай задачы па асваенні цаліны ў Казахстане, куды выехала з Беларусі больш за 60 тыс. юнакоў і дзяўчат. У БССР з’явіліся новыя добраўпарадкаваныя гарады: Салігорск, Наваполацк, Светлагорск, што сведчыла аб урбанізацыі — колькасным росце гарадоў і павелічэнні гарадскога насельніцтва. У пачатку 1960-х гг. адбылося пагаршэнне становішча ў сельскай гаспадарцы. Калгасы і саўгасы атрымлівалі ўказанні кіруючых органаў без уліку мясцовых асаблівасцей. 3. Суаднясенне падзей гісторыі Беларусі і сусветнай гісторыі. Суаднясенне працэсу ўз’яднання Заходняй Беларусі з БССР і знешнепалітычнай сітуацыі ў Еўропе ў канцы 1930-х гг.

1. Культура Беларусі ў 60-я гг. ХІХ — пачатку ХХ ст. Умовы і асаблівасці фарміравання беларускай нацыі. 1. Адукацыя. Станаўленне беларускай нацыі адбывалася ў складзе Расійскай імперыі ва ўмовах адсутнасці ўласнай дзяржаўнасці. Складванне нацыі характарызавалася фарміраваннем нацыянальнай самасвядомасці — сукупнасці ідэй, уяўленняў, перакананняў, вераванняў, у якіх народ асэнсоўвае сябе як нацыянальную супольнасць і гістарычныя карані свайго паходжання. Першае ў гісторыі суверэннай Беларусі золата на ХХІ зімовых Алімпійскіх гульнях 2010 г. атрымаў фрыстайліст А. Грышын, для якога гэта Алімпіяда стала чацвёртай. Яго дасягненне паўтарыў А. Кушнір на зімовай Алімпіядзе 2014 г. у Сочы.

Исследуется процесс развития в 50–80-х гг. ХХ в. отечественной советской историографии социально-культурной истории Западной Беларуси (1921–1939 гг.), выявлены ее тематические и идейно-политические приоритеты. На основании широкого круга разнообразных источников обоснованно сделан вывод о зависимости отечественной историографии социально-культурной истории Западной Беларуси (1921–1939 гг.) от партийно-государственной идеологии и приоритета революционной тематики.

Гістарыяграфія гісторыі Беларусі ў 60-я гг. ХІХ – пачатку ХХ ст.Русіфікатарская палітыка ўрада пасля паўстання 1863 г. “Заходнерусізм” і яго прадстаўнікі ў расійскай гістарыяграфіі. Раскрыццё арэала рассялення ў “заходнім краі” рускіх, палякаў, літоўцаў, латышоў, немцаў і яўрэяў у атласах Р.Ф.Эркерта і А.Ф.Рыціха. Ліберальная традыцыя ў вывучэнні гісторыі Беларусі ў працах Яўхіма Карскага, Івана Лапы, Арсена Турцевіча. Гісторыя Беларусі ў даследаваннях польскіх гісторыкаў. Становішча Заходняй Беларусі ў складзе Польшчы, рэвалюцыйны нацыянапьна-вызваленчы рух у Заходняй Беларусі ў 1921-1939 гг. уз'яднанне Заходняй Беларусі з БССР у беларускай пасляваеннай гістарыяграфіі.

Цяжка знайсці ў гісторыі гістарычнай навукі Беларусі яшчэ адно такое дзесяцігоддзе (маюцца на ўвазе 90-я гады ХХ ст.), якое б нарадзіла такі вялікі і супярэчлівы ўсплеск думак і меркаванняў пра беларускую мінуўшчыну. У выніку – песімістычны «дыяг-наз», які быў пастаўлены многімі айчыннымі і зарубежнымі гісто-рыкамі, аб «глыбокім крызісе беларускай гістарычнай навукі»1. К пачатку ХХ ст. склалася канцэпцыя тэрытарыяльнай палі-тыкі Расійскай імперыі. З сярэдзіны ХІХ ст. і да пачатку 90-х гг. назіраўся шэраг значных змен у жыцці Расіі, калі ўнутраныя рэформы змянілі геапалітыч-ныя характарыстыкі дзяржавы, адбыўся выхад Расіі да важных «естественных рубежей» на Усходзе і Поўдні.

Вывучэнне гісторыі сацыялістычнай рэвалюцыі ў Беларусі звязана з імем І.М.Ігнаценкі. У 50-я гг. узрасла цікавасць даследчыкаў да палітыкі індуст-рыялізацыі, паколькі лічылася, што перамога ў Вялікай Айчыннай вайне стала вынікам праведзенай у СССР індустрыялізацыі. Сфар-мавалася пазіцыя беларускіх гісторыкаў па гэтай праблеме – лічы-лася, што індустрыялізацыя ў БССР пачалася з ХІV з’езда ВКП(б) (1925 г.) і працягвалася да пачатку вайны. №54 Арганізацыя гістарычнай навукі Беларусі на мяжы ХХ – ХХІ стст.Паварот у развіцці гістарычнай навукі Беларусі адбыва-ецца ў другой палове 80-х гг. пад уплывам «перабудовы».

23. Значны ўклад у вывучэнні гісторыі Беларусі на мяжы ХІХ – ХХ ст. унеслі: а) М.Даўнар-Запольскі, І.Насовіч, М.Янчук, М.Дзмітрыеў; b) І.Анацэвіч, М.Баброўскі, І.Лабойка, Т.Нарбут . 30. Значны ўклад у вывучэнні гісторыі Беларусі ў 50–80-я гг. ХХ ст. ўнеслі: а) З.Абезгауз, М.Болбас, М.Біч, Э.Загарульскі; b) І.Анацэвіч, М.Баброўскі, І.Лабойка, Т.Нарбут

Развіццё Беларусі ў 1950-1980 гг. Аднаўленне народнай гаспадаркі і пераўтварэнне БССР у індустрыяльную рэспубліку. Сацыяльна-палітычнае жыццё рэспублікі. Грамадска-палітычнае жыццё БССР у 1950-1980-я гг. А на ХХ з’ездзе КПСС у 1956 г. быў асуджаны культ асобы. Пачалася рэабілітацыя ахвяр рэпрэсій. А рашэннем XXII з’езда партыі Сталін быў выдалены з Маўзалея, пачаўся дэмантаж шматлікіх помнікаў, за ноч быў дэмантыраваны вялізарны помнік Сталіну на Кастрычніцкай плошчы ў Мінску. 50-х гг. Выкрыццё культу асобы Сталіна ў найвышэйшых партыйных органах сярэдзіны 50-х гг. мела адносна абмежаваны характар. Аднавіліся працэсы рэабілітацыі бязвінна рэпрэсіраваных.

Гістарычная навука Беларусі прайшла складаны і супярэчлівы шлях развіцця, асабліва ў савецкі час. Склалася сістэма ўстановаў гістарычнага профілю, падрыхтаваны кваліфікаваныя кадры даследчыкаў, назапашаны вялікі аб’ём гістарычных ведаў. Гістарычная навука не можа развівацца без аналіза набытых звестак, вызначэння ўкладу асобных вучоных і калектываў у вырашэнне навуковых праблемаў.

Вынікі «культурнай рэвалюцыі» у БССР у 30-гг. ХХ ст. Дасягненні і супярэчнасці. 6. Асноўныя дасягненні адукацыі, навукі, мастацкай культуры ў 50-80-я гг. ХХ ст. Асуджэнне культу асобы Сталіна станоўча адбілася на ўсіх напрамках жыццядзейнасці савецкага грамадства. Паводле закона «Аб умацаванні сувязі школы з жыццём i далейшым развіцці сістэмы народнай адукацыі ў СССР», прынятага ў снежні 1958 г., школьная адукацыя скіроўвалася на політэхнічнае навучанне і працоўнае выхаванне.

4. Гістарыяграфія Беларусі (другая палова 80-х гг. ХХ ст. – пач. ХХІ ст.) . Найбольш значным прадстаініком польскага вялікадзяржаўнага нарпамку лічыцца Л.Галембоўскі. Напрыканцы ХІХ-пачатку ХХ ст. плёна працавалі М.Доўнар-Запольскі, У.М.Ігнатоўскі, У.І.Пічэта і інш. Гісторыя Беларусі ў якасці самастойнай дысцыпліны ў вышэйшыя навучальныя ўстановы была ўведзена на пачатку 90-х гг. Яе запатрабаваннасць абумоўлена працэсамі дэмакратызацыі ў грамадстве , развіцця незалежнай і сувярэннай Рэспублікі Беларусь. Для Беларусі у сённяшніх умовах, калі адбываецца станаўленне беларускай дзяржаўнасці, асаблівае значэнне мае фарміраванне нацыянальна свядомай асобы.

Ужо напачатку 80-ых гг. у Салігорску, Наваполацку, Магілёве, Гародне існавалі асяродкі сур’ёзнай экалагічнай пагрозы. Значную ўдзельную вагу ў прамысловасці заняла вытворчасць радыётэхнікі, электронікі, оптыкі, якія выкарыстоўваліся пераважна ў вайсковых мэтах. Нягледзячы на існаванне унутры краіны палітычных сілаў, якія ў канцы 80-ых гг. ХХ ст. вылучэлі ідэю незалежнай дзяржаўнасці для беларусаў, з’яўленне сувярэнай Рэспублікі Беларусь, на думку большасці даследчыкаў, у пераважнай ступені стала вынікам працэсаў, што разгортваліся не на Беларусі, а у суседніх савецкіх рэспубліках.

Значным укладам у развіццё нацыянальнай канцэпцыі гісторыі Беларусі сталі працы У. М. Ігнатоўскага, У. І. Пічэты, М. В. Доўнар-Запольскага. Дарэчы, "Гісторыя Беларусі" апошняга была забаронена да друку і выдадзена толькі ў 1994 годзе. Другая палова 50–80-я гады – трэці перыяд у развіцці савецкай айчыннай гістарыяграфіі. Шмат увагі надавалася вывучэнню савецкага перыяду: Кастрычніцкай рэвалюцыі (У. Р. Івашын, І. М. Ігнаценка, С. З. Пачанін, П. Ц. Петрыкаў, П. К. Селіванаў, М. М. Смалянінаў, М. С. Сташкевіч), індустрыялізацыі і калектывізацыі (К. К. Герман, М. Я. Завалееў, М. І. Злотнік, У. К. Коршук, І. Я. Марчанка, У. М. Міхнюк, А. М. Сарокін, А. А. Філімонаў), Вялікай Айчыннай вайны.

Эканамічнае развіццё Беларусі ў канцы ХХ – пачатку ХХІ ст. Беларуская эканамічная мадэль .102 10.4. Геапалітычнае становішча Рэспублікі Беларусь ва ўмовах глабалізацыі.103 10.5. Навука, адукацыя, культура, рэлігія ў незалежнай Рэспубліцы Беларусь .104. Гісторыя – гэта навука, якая вывучае мінулае людзей і чалавечага грамадства з мэтай вызначэння паслядоўнасці падзей і працэсаў, ацэньвае аб'ектыўнасць апісаных фактаў і робіць высновы аб прычынах і наступствах падзей. Слова «гісторыя» мае старажытнагрэцкае паходжанне. Адным з самых значных журналістаў і выдаўцоў быў Адам Кіркор – знакаміты этнограф, археолаг і гісторык.

Вывучэнне гісторыі Беларусі садзейнічае фарміраванню больш глыбокага разумення сучаснай сацыяльна-палітычнай, эканамічнай і культурнай сітуацыі ў краіне. - асноўныя тэндэнцыі развіцця Беларусі ў сучаснасці; набыць навыкі і якасці: - умець прымяняць фармацыйны і цывілізацыйны падыходы да вывучэння беларускай гісторыі; - умець перадаваць і абгрунтоўваць сваю думку і весці дыялог па праблемах, якія тычацца каштоўнасных адносін да сусветнай і ай-чыннай гісторыі; - умець характарызаваць умовы і вынікі фарміравання беларуска-га народа ў розныя гістарычныя перыяды, тлумачыць уплыў розных культурна-цывілізацыйных фактараў на развіццё Беларусі.

Хрэстаматыя “Гiсторыя Беларусi канца ХVIII – пачатку ХХ ст. у да-кументах i матэрыялах” распавядае пра гэтак званы “расійскі перыяд” беларускай гісторыі. Укладальнік імкнуўся паказаць уласны ўклад беларусаў у сваю гісторыю. Вывучэнне сялянскай мовы, фальклору, традыцый і звычаяў аб-вяшчалася адным з накірункаў асветніцкай дзейнасці філаматаў і філарэтаў. Актыўны ўдзельнік гуртка філарэтаў Ян Чачот, блізкі ся-бар і зямляк Адама Міцкевіча, стаў адным з найбольш вядомых да­ следчыкаў беларускага фальклору. Пасля вяртання з царскай ссылкі ён выдаў у выніку карпатлівай збіральніцкай працы фалькларыстыч-нае даследаванне “Сялянскія песні з-над Дзвіны і Нёмана”.

вывучэння гісторыі Беларусі; этапы фарміравання беларускага народа ў розныя гістарычныя перыяды; гістарычныя мадэлі мадэрнізацыі грамадства і дзяржавы, савецкі вопыт мадэрнізацыі і цывілізацыйнага. развіцця беларускага грамадства; дасягненні ў развіцці матэрыяльнай і духоўнай культуры і культурна-гістарычную спадчыну беларускага. Уключэнне беларускіх зямель у склад Расійскай імперыі ў выніку падзелаў Рэчы Паспалітай. Геапалітычнае становішча Беларусі ў сярэдзіне ХХ ст. 16. 4.

+7)Публікацыі гістарычных крыніц у 90-х гг. Хх – пачатку ххі ст. + Источниковедение истории Беларуси как научная дисциплина оформилось в 1920-е гг. Хотя, начиная с XIX в. источниками по истории Беларуси занимались русские, польские, украинские, немецкие и др. ученые. У истоков источниковедения истории Беларуси стояли М.В. Довнар-Запольский, Д.И. Довгялло, В. Ластовский.

Значны ўклад у вывучэнні гісторыі Беларусі ў 50–80-я гг. ХХ ст. ўнеслі: а) З.Абезгауз, М.Болбас, М.Біч, Э.Загарульскі; b) І.Анацэвіч, М.Баброўскі, І.Лабойка, Т.Нарбут; c) Нестар, С.Салаўёў, В.Ключэўскі, К.Маркс; d) У.Ігнатоўскі, Ф.Турук, У.Пічэта, З.Жылуновіч; е) С. Марозава, А. Смалянчук, А. Краўцэвіч. 7. Як можна ахарактарызаваць перыяд у гісторыі Беларусі, што працягваўся з 1377 па 1392 гг.: а) час стабілізацыі палітычных адносінаў; в) усталяванне манархічнага праўлення; с) перыяд эканамічнага ўздыму; d) час дынастычнай барацьбы за вярхоўную ўладу; e) перыяд этнаканфесійнай барацьбы.